Τό 1354, λόγω τῶν σεισμῶν καί τῶν ἀσθενειῶν, πού ἐπικρατοῦσαν στήν περιοχή, ἡ ἐπαρχία Δέρκων ἐμφανίζεται συγχωνευμένη μέ τήν Μητρόπολη Βιζύης.

Τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1379 ὁ ἱεράρχης τῆς ἐπαρχίας Δέρκων Παῦλος ὑπογράφει συνοδική πράξη «ὁ ταπεινός Μητροπολίτης Δέρκων». Τό γεγονός αὐτό μᾶς παρέχει τήν πληροφορία ὅτι ἡ Ἀρχιεπισκοπή προήχθη στό μητροπολιτικό βαθμό. Στά μετέπειτα χρόνια χάνονται τά ἴχνη τῆς ἐπαρχίας Δέρκων. Τά χωριά της παρέμειναν ἐρειπωμένα ἀκόμη μετά τήν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως (1453). Ἔγιναν «χάσια» πατριαρχικά καί ἡ ἐπαρχία παρέμεινε χωρίς ποιμένα. Ἡ Μητρόπολη Δέρκων ἐμφανίζεται καί πάλι στό ἐκκλησιαστικό προσκήνιο τόν Ἰούνιο τοῦ 1466 σέ ἐπιστολή τοῦ Πατριάρχου Μάρκου Ξυλοκαράβη (1466), τήν ὁποία ἀπέστειλε πρός τούς κληρικούς τῆς Μητροπόλεως καί τῆς Ἐπισκοπῆς Μετρῶν καί Ἀθύρων.

Τόν Ἰούνιο τοῦ 1655 ἐπί Πατριάρχου Ἰωαννίκιου Β΄ (1646-1648,1651-1652,1653-1654,1655-1656) ἐκδίδεται Πατριαρχικός καί Συνοδικός Τόμος, σύμφωνα μέ τόν ὁποῖο ἀνασυστήνεται ἡ Μητρόπολη μέ τόν τίτλο «Δέρκων καί Νεοχωρίου», ἐνῷ στή δικαιοδοσία τῆς παραχωροῦνται τά «χάσια» πατριαρχικά χωριά Θεραπειά καί Μπουγιούκντερε. Μετά τήν ἀπόφαση αὐτή ὁ Μητροπολίτης Δέρκων Ἀθανάσιος (1655-1660) μετέφερε ἀπό τούς Δέρκους τήν ἕδρα τῆς Μητροπόλεως στά Θεραπειά.

Τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1746 ἐπί Πατριάρχου Παϊσίου Β΄ (1726-1732,1740-1743,1744-1748,1751-1752) ἐκδόθηκε Πατριαρχική καί Συνοδική Πράξη Προβιβασμοῦ τῆς Μητροπόλεως Δέρκων στόν ὄγδοο θρόνο μετά τόν Χαλκηδόνος καί πρίν ἀπό τόν Θεσσαλονίκης. Ὁ Μητροπολίτης Δέρκων κατατάσσεται ὡς ἕνας ἀπό τούς ὀκτώ γέροντες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Ἡ φήμη του ὁρίζεται «ὑπέρτιμος καί ἔξαρχος Βοσπόρου Θρακικοῦ καί Κυανέων». Τήν πράξη ὑπέγραψαν ὁ Κωνσταντινουπόλεως Παΐσιος καί 24 μητροπολῖτες. Ἀργότερα συνυπέγραψαν ὁ Πατριάρχης Ἀντιοχείας Σίλβεστρος (1724-1766) καί ἄλλοι 6 μητροπολῖτες.

Ἡ Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ ὑπαγόταν στή δικαιοδοσία τῆς Μητροπόλεως Δέρκων. Τό 1794 ὁ Μητροπολίτης Δέρκων Μακάριος Μπαλασάκης (1794-1801) παραχώρησε τήν Μονή στήν πνευματική κυριαρχία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μέ σκοπό νά ἐνισχύσει τή φιλανθρωπία στήν Κωνσταντινούπολη, ὥστε νά παρέχονται καλύτερες ὑπηρεσίες στά νοσοκομεῖα καί τούς φυλακισμένους.

Στίς 15 Μαρτίου τοῦ 1977 ἡ Ἱερά Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, χωρίς νά προβεῖ σέ νέα ἔκδοση Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξης, ἀποφάσισε, μετά τήν παραίτηση, γιά λόγους ὑγείας, τοῦ Γέροντος Μητροπολίτου Δέρκων Ἰακώβου (1950-1977), νά ἀλλάξει τό καθεστώς τῆς μητροπολιτικῆς τάξεως, λόγω τῶν συνθηκῶν πού ἐπικρατοῦσαν τήν περίοδο ἐκείνη. Συγκεκριμένα, ἀποφασίσθηκε ὁ νεοεκλεγεῖς Μητροπολίτης Δέρκων Κωνσταντῖνος νά καταλαμβάνει θέση στήν τάξη τῆς ἱεραρχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, σύμφωνα μέ τά πρεσβεία χειροτονίας. Τό καθεστώς αὐτό διήρκησε γιά τριάντα ἕνα ἔτη. Στίς 22 Ἰουλίου τοῦ 2008, κατόπιν προτάσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου πρός τήν Ἱερά Σύνοδο, ἀποκαταστάθηκε ἡ ἐκκλησιαστική τάξη τῆς ἱστορικῆς Μητροπόλεως Δέρκων στό πρόσωπο τοῦ Μητροπολίτου Δέρκων Κωνσταντίνου καί ἐπανῆλθε στήν ὄγδοη θέση τῶν γεροντικῶν μητροπόλεων, τήν ὁποία κατεῖχε στό Συνταγμάτιο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καί ὁ Μητροπολίτης προσφωνεῖται «Μητροπολίτης Γέρων Δέρκων».

Ἡ Μητρόπολη Δέρκων, σύμφωνα μέ τήν Ἐπετηρίδα τοῦ Θρακικοῦ Φιλεκπαιδευτικοῦ Συλλόγου τοῦ ἔτους 1873-1874, ἀριθμοῦσε 41 χωριά μέ περίπου 25.000 ὀρθοδόξους χριστιανούς, ἀπό τούς ὁποίους οἱ 2.500 ἦταν βουλγαρόφωνοι καί ἀναγνώριζαν τήν πνευματική κυριαρχία τοῦ Μητροπολίτου Δέρκων. Μετά τούς βαλκανικούς πολέμους στίς 13 Ὀκτωβρίου τοῦ 1913 ὑπογράφτηκε μεταξύ Βουλγαρίας καί Τουρκίας ἡ Συνθήκη Κωνσταντινουπόλεως. Τότε οἱ κάτοικοι τῶν βουγλαρόφωνων χωριῶν Δέρκος (Durusu), Ἰμβροχώρι (İmrahor), Νταγιάκαδην (Tayakadın), Ντελή Γιουνούζ (Balaban), Ταρφᾶ (Örencik) καί Τσανάκτσα (Çanakça) μετανάστευσαν στή Βουλγαρία.

Τό 1924, στά πλαίσια τῆς ἀνταλλαγῆς τῶν πληθυσμῶν τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάννης (1923), οἱ κάτοικοι τῶν χωρίων τῆς Μητροπόλεως Δέρκων:  Ἀβάσσο ἤ Ἀβάσκιοϊ (Bayrampaşa), Ἁγιασματάκι (Taşoluk), Ἅγιος Γεώργιος (Ἀζατλή) (Kayabaşı), Ἁη Πᾶς (Bağcılar), Ἄκαλαν (Akalan), Ἀρναούτκιοϊ (Arnavutköy), Ἀμπαρλή (Ambarlı), Βελιγράδι (Belgrat), Γαλατάρια (Avcılar), Γρύπες ἤ Τσιφούτμπουργαζ (Esenler), Ἐρμενίκιοϊ (İhsaniye), Καλλιῶ (Esenyürt), Καλφά (Mahmutbey), Καστανιές (Kestanelik), Κιουτσούκιοϊ (Küçükköy), Λαζάρκιοϊ (Yazlık), Λίτρες (Esenler), Μικρός Τσεκμετζές (Küçükçekmece), Μπαχτσέκιοϊ (Bahçeköy), Μπογάζκιοϊ (Boğazköy), Νιχωράκι (Yeniköy), Ντομούζδερε (Uskumruköy), Νύμφαι (Kocasinan), Ὀκλαλή (Oklalı), Πύργος (Kemerburgaz) , Σαφρᾶ (Safraköy), Τζελέπκιοϊ (Celepköy), Τζεμπετζή (Cebeci), Τσιφλίκιοϊ (Çiftlikköy) καί Φαναράκι (Rumelifeneri) ἀναγκάστηκαν νά λάβουν τό δρόμο τῆς προσφυγιά στήν Ἑλλάδα καί νά δημιουργήσουν νέα χωριά ἤ νά ἐγκατασταθοῦν σέ ὑφιστάμενες κοινότητες καί πόλεις. Ἔκτοτε στή δικαιοδοσία τῆς Μητροπόλεως Δέρκων παρέμειναν ἕξι κοινότητες: Θεραπειά (Tarabya), Κεφελίκιοϊ (Kefeliköy), Μπουγιούκδερε (Büyükdere), Γενῆ Μαχαλέ (Yenimahalle), Ἅγιος Στέφανος (Yeşilköy) καί Μακροχώρι (Bakırköy).

Πασχάλης Βαλσαμίδης
Ἀναπληρωτής Καθηγητής
Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης